Beminde (on)gelovigen

Luc reageert met zijn 'Brief van de dag' op een opiniestuk dat eerder deze week verscheen in De Standaard. Hieronder vind je beide brieven.

Heeft wiskunde u al geholpen tijdens de lockdown?

De Standaard
KORT & BONDIG

Sacha Blé
Leraar wiskunde, fysica, geschiedenis en kunstgeschiedenis
Dinsdag 9 februari 2021 om 3.25 uur
 

Ik hoor het sinds de pandemie wel vaker, ook van collega’s, hoewel we allen meer dan twintig jaar lesgeven: dat de punten voor wiskunde van de pubers nooit slechter waren dan dit schooljaar. Ze hebben het over ­gemiddeld meer dan de helft tekorten op herhalingstoetsen, in richtingen die drie tot zes uur wiskunde per lesweek aanbieden. De schuldige zou het afstands­onderwijs zijn, dat de discipline, het wel­bevinden en de veerkracht van de leer­lingen meer dan anders ondermijnt. Bovendien zouden de jongeren tijdens het contact­onderwijs te weinig lestijd krijgen, omdat ze te veel toetsen moeten maken.

Zelf neem ik al langer iets waar: het is steeds moeilijker om de leerlingen en hun ouders ervan te overtuigen dat al die wiskunde ooit nuttig kan zijn voor iets. En gelijk hebben ze. Een onderzoek van zo’n tien jaar geleden met tienduizenden respondenten in het Verenigd Koninkrijk toonde aan dat meer dan 90 procent van de volwassenen amper wiskunde nodig had in het dagelijkse leven. Kennis van de regel van drie en het tiendelige talstelsel en weten­ hoe je breuken omrekent naar procenten en omgekeerd, volstaat meestal. Dat is de leerstof van de basisschool.

Veel Vlaamse volwassenen, weet ik, hebben het middelbaar onderwijs gefrustreerd en zelfs met een minderwaardigheids­gevoel verlaten, omdat ze er werden afgerekend op hun beperkte vaardigheden voor wiskunde, die helaas aangeboren zijn. Ik ken niemand die níét goed wil zijn in wiskunde. Mijn leerlingen willen hun studiepakket zelf kunnen samenstellen en willen dat pakket onderweg zelf kunnen bijsturen, naar Fins model bijvoorbeeld. Wie nu als hoofdvakken sport wil combineren met talen, economie met hout­bewerking, of Chinees met IT, blijft op zijn honger zitten. Het aanbod is er niet. De Vlaamse scholier krijgt al decennia in essentie dezelfde korf hoofd­vakken. Het is precies dát wat de leerlingen demotiveert.

Aanleg voor wiskunde zal genetisch bepaald blijven. Omdat veel 14- tot 18-jarigen als gevolg van de pandemie minder tijd op school moeten doorbrengen, zien ze al helemaal het nut van wiskunde niet meer in. Wie had al, vroeg een puber mij, wiskunde nodig om zich door de ellendige reeks van solitaire dagen zonder pit te helpen? Eén procent van de bevolking?

 

Beminde (on)gelovigen in het mathematisch denken,

Wat ik in het opiniestuk van Sacha Blé las, heeft me diep geraakt.
Wat ik miste, is passie, vuur en schoonheid.

Passie voor het briljante schitteren van een correcte en zuivere redenering.
Het vuur van het zoeken en vinden van een oplossing voor een complex probleem.
De schoonheid van meetkundige figuren, de schoonheid - jawel - van cijfers en verhoudingen, de schoonheid van het vinden van een correct bewijs.

Dit eerder nutteloze en emotionele perspectief om een serieuze wetenschap te bekijken is door de professionelen van de wiskunde altijd wat lacherig weggezet als charmant amateurisme.
Niets is minder waar.

Het begint langzaam door te dringen dat emoties een wezenlijk bestanddeel uitmaken van ons bewustzijn.

Als we heel eerlijk zijn, beseffen we dat allemaal ook zelf. Wat onthouden we - ook cognitief - het beste?
De emotie die een gloedvol betoog bij ons losmaakte.
Dat boeiende verhaal van de bevlogen leerkracht die voor ons een deur opende naar een geheimzinnig en onbekend gebied.
Het moment waarop we de schitterende wiskundige opbouw ontdekten in een toespraak van Cicero.

Wiskunde is dus veel meer dan cijfertjes en de - ongetwijfeld zeer nuttige - toepassingen in de natuurwetenschappen.

Wiskunde is de taal die ons toelaat in abstracties te denken.
Wiskunde geeft ons systemen om in de chaos van het donkere bos van het denken de weg te vinden.
Wiskunde geeft ons hefbomen om emoties te plaatsen en vanuit een ander perspectief te bekijken. Een dikwijls in een mensenleven broodnodige ‘afkoelingsperiode’...

Ook emoties volgen een bepaald patroon. En wil dit nu net de definitie van wiskunde zijn: de studie van patronen en structuren zoals Keith Devlin het zegt.

Omgekeerd kan je met het abstracte systeem van wiskunde inzicht krijgen in sociale, culturele en psychologische zaken.

Bekijk bijvoorbeeld de ongelooflijk inspirerende TED Talk van Eugenia Cheng, die startend van de delers van het getal 30, spijkers met koppen slaat over ongelijkheid in het gepolariseerde Amerika van vandaag.
Bekijk de speech van Hans Rosling die met Ikeadozen en een sprankelend mathematisch opgebouwd verhaal de ongelijkheid tussen het rijke westen en de ontwikkelingslanden vorm geeft en een hoopvolle visie visualiseert voor de toekomst.
Bekijk in verwondering de kathedraal van Vezelay en besef dat de diepe emoties voortkomen uit de loepzuivere verhoudingen van de ruimtes van schip en koor.

Inderdaad, beminde gelovigen, het is de liefde.

De liefde voor Structuur

De liefde voor Schoonheid

De liefde voor Wiskunde

 

Luc Felix

Leraar wiskunde

Freinetatheneum De Wingerd Gent